13 juni 2024
Inleiding
Al een aantal malen is de Wet op de politieke parttijen aan de orde geweest in onze nieuwsbrief. Het is namelijk zo dat lokale partijen, in tegenstelling tot landelijke partijen, geen subsidie van het Rijk ontvangen. Hierdoor worden politieke partijen structureel benadeeld. En dat terwijl er wel steeds meer taken van het Rijk naar gemeenten zijn overgeheveld, waardoor de gemeenteraden steeds meer verantwoordelijkheden zijn gaan dragen. Daarnaast zijn er steeds meer lokale politieke partijen opgericht. Hoog tijd om iets aan de financiering te veranderen! Dat concludeerde ook de Commissie die de Wet financiering politieke partijen evalueerde. De kern van het advies van deze Commissie op dit punt komt erop neer dat zowel de lokale partijen als ook de lokale afdelingen van de landelijke politieke partijen subsidie moeten kunnen krijgen op basis van hun electorale resultaten. Daarnaast dienen de lokale partijen ook nog subsidie te ontvangen op basis van hun ledenaantallen, naar analogie van de bestaande subsidiëringssystematiek voor de landelijke partijen. In reactie op dit advies heeft het kabinet aangegeven een Wet op de politieke partijen voor te bereiden.
Hoe staat het er nu voor met die wet?
Het wetsvoorstel is inmiddels opgesteld. In het voorstel wordt onder andere een grondslag gecreëerd voor het instellen van een subsidieregeling voor politieke partijen op het decentrale niveau (politieke partijen en afdelingen in gemeenten, waterschappen en provincies). Hiervoor wordt voor een periode van drie jaar € 25 miljoen beschikbaar gesteld. Dit maakt decentrale politieke partijen minder afhankelijk van giften. Daaraan gekoppeld komen er ook voor deze politieke partijen regels; zo moeten ze open zijn over hun financiën, hun schulden en donaties die ze ontvangen. Zij moeten deze gegevens publiceren op hun eigen website. De subsidieregeling wordt na de periode van drie jaar geëvalueerd om te bepalen hoe de regeling precies een vervolg krijgt.
De nieuwe wet vraagt daarnaast partijen duidelijkheid te geven over hoe ze kandidatenlijsten samenstellen, en hoe het partijbestuur wordt verkozen. Ook worden politieke partijen verplicht openheid te geven over advertenties die zij laten plaatsen of verspreiden. Zo moet duidelijk zijn wie betaald heeft, hoeveel, en of de advertentie specifiek gericht is op een bepaalde doelgroep.
Een nieuwe, onafhankelijke toezichthouder, de Nederlandse Autoriteit politieke partijen, gaat toezicht houden op de regels uit de nieuwe wet. Zo wordt de onafhankelijke positie van politieke partijen versterkt.
Voor wie hier kennis van wil nemen, zie hier de meest recent gepubliceerde versie van het voorstel. Op 8 april 2024 is het wetsvoorstel voor advies naar de Raad van State gestuurd. Op verzoek van de Tweede Kamer zal aan de Raad van State ook worden gevraagd of de Nederlandse Autoriteit politieke partijen een mogelijke rol kan krijgen in het toezicht op leden van de Tweede Kamer.
Toekomst
We wachten nu het advies van de Raad van State af, waarna het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer wordt ingediend. Dan wordt de tekst van het wetsvoorstel openbaar. We houden u uiteraard op de hoogte wanneer dit gebeurt. En hoewel dit uiteraard voor lokale partijen een goede ontwikkeling is, wil ik afsluiten met een tempering van de verwachtingen. Het is, weet ik uit persoonlijke ervaring, bijna niet haalbaar om het wetsvoorstel door de Tweede – en Eerste Kamer aangenomen te krijgen voordat de eerstvolgende gemeenteraadverkiezingen zullen plaats vinden. Dus we zullen nog even moeten geduld moeten betrachten eer wij als lokale partij een beroep kunnen doen op deze wet.
Wordt vervolgd!
